„Umierać jest mi strasznie żal, przysięgam na mą biedną duszę.
Tak trudno przejść te siedem schodów a przecież przejść je muszę!
Więc jeśli kiedyś WRÓCI POLSKA, to niech się za nas ktoś upomni.
Żegnaj, Mateczko, muszę kończyć, klucz zgrzyta w zamku …idą po mnie!.”

Leszek Andrzej Mroczkowski „Ostatni list do Matki”

Podpułkownik Ludwik Więcław  ps. „ Śląski” urodził  23 sierpnia 1908 r. w Leżajsku. W latach 1931 – 1932 służył w 51. pułku  piechoty w Brzeżanach, uzyskując stopień sierżanta. W 1938 r. był jednym z założycieli koła Stronnictwa Narodowego w Leżajsku. We wrześniu 1939 r. walczył  w obronie Warszawy. Po kapitulacji przybył do Leżajska, gdzie w listopadzie został  aresztowany na podstawie donosu, za działalność wrogą przeciw państwu  niemieckiemu.  Zwolniony w grudniu 1939 r., musiał codziennie meldować się na policji. W 1940 r. ponownie włączył się do prac w Stronnictwie Narodowym. W marcu 1941 r. został po raz kolejny   aresztowany i osadzony w więzieniu w Przemyślu, skąd  uratował się  brawurową ucieczką. W marcu 1943 r. dołączył do oddziału Franciszka Przysiężniaka. Był oficerem łącznikowym z Komendą Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej. W sierpniu 1944 r. został członkiem  Miejskiej Rady Narodowej w Leżajsku. 16 lutego 1945 r. otrzymał awans  na stopień porucznika. Od 1946 r. był komendantem Inspektoratu „Hanka”, gdzie pełnił zarazem funkcję szefa wywiadu i kontrwywiadu. Od jesieni 1945 r. był również kierownikiem Wydziału Organizacyjnego Zarządu Okręgowego Stronnictwa Narodowego w Rzeszowie. W 1946 r. został  awansowany na  stopień kapitana. Razem z Piotrem Woźniakiem ps. „Wir” ujawnił się 24 kwietnia 1947 r. w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie. Wiedząc, że jest inwigilowany, wyjechał  na Opolszczyznę. W styczniu 1948 r. wziął tajny   ślub z Władysławą Gwóźdź (2 voto) Jedynacką ps. „Wiktoria. 9 sierpnia 1948 r. został aresztowany w Opolu przez służby bezpieczeństwa, a następnie przewieziony do więzienia na Zamku w Rzeszowie. Jego żona została aresztowana 27 kwietnia 1949 r. i skazana na 5 lat więzienia 29 sierpnia tego roku. Był okrutnie torturowany w czasie śledztwa. W procesie kierownictwa Rzeszowskiego Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego został skazany na trzykrotną karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy 30 maja 1949 r. W trakcie procesu zezwolono mu tylko raz zobaczyć swojego kilkumiesięcznego syna Jacka. Wyrok wykonano 5 września 1949 r.  Do dzisiaj IPN poszukuje miejsca jego pochówku. We wspomnieniach żony Władysławy: „Rozprawa miała charakter pokazowy i dotyczyła całej grupy oskarżonych. Kiedy zapadł wyrok śmierci na męża i innych, podeszłam do niego, był żółty, pewnie miał żółtaczkę, uszkodzoną wątrobę, był bardzo osłabiony. Przytulił mnie, pocałował i powiedział: wierzę, ze dasz sobie radę, módl się za mnie i wychowaj synka na dobrego człowieka, Polaka i obywatela”. Pośmiertnie Ludwik Więcław został  awansowany w 1989 r. do stopnia podpułkownika na mocy dekretu Prezydenta Wolnej Polski na Wychodźstwie – Juliusza Nowiny-Sokolnickiego. 13 marca 1992 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie unieważnił wyrok WSR z 1949 r.

W dniu 13.09.2024 r.  uczniowie klasy 3 TE wraz z nauczycielkami: Katarzyną Wiatrowicz i Małgorzatą Korczyńską   wzięli udział  w  uroczystości upamiętniającej 75. rocznicę tragicznej śmierci w ubeckiej katowni na Zamku w Rzeszowie podpułkownika Ludwika Więcława ps. „Śląski”. Wydarzenie zorganizowała Fundacja Wczoraj i Jutro oraz Muzeum Ziemi Leżajskiej. W spotkaniu uczestniczyli: syn podpułkownika – pan Jacek Więcław oraz jego wnuk Maciej, członkowie najbliższej rodziny, przedstawiciele Zarządu i Rady Starostwa Powiatowego w Leżajsku, a także reprezentanci  Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo – Wschodnich oraz innych leżajskich organizacji. Obchody rocznicy  rozpoczął występ uczniów z Państwowej Szkoły Muzycznej w Leżajsku. Następnie   dr Mirosław Surdej z rzeszowskiego IPN  zaprezentował sylwetkę podpułkownika   Ludwika Więcława oraz omówił działalność  konspiracji narodowej  na ziemi leżajskiej w latach 1944 – 1947.   Po wykładzie, uczniowie  naszej szkoły: Wojciech Baj, Adrian Cichoń, Łukasz Filist i Jakub Kulpa złożyli kwiaty na ręce syna  wybitnego żołnierza, wyrażając wdzięczność za działalność patriotyczną i wojskową jego ojca. Uroczystość zakończyło otwarcie   wystawy pt. „Narodowcy z Rzeszowszczyzny – ofiary dwóch totalitaryzmów”,  na której udostępniono  dokumentację świadczącą o działalności „Śląskiego” oraz  innych żołnierzy narodowego podziemia niepodległościowego.

                                                                           Małgorzata Korczyńska

Katarzyna Wiatrowicz